Πετρούσα
Η Πετρούσα που βρίσκεται σε απόσταση μόλις 3 χιλιομέτρων από την Προσοτσάνη είναι μία κωμόπολη 1945 κατοίκων με αναπτυγμένη κτηνοτροφία και πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα.
Στο κέντρο του χωριού σώζονται τα ερείπια μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής του 19ου αιώνα αφιερωμένη στην Παναγία, με σημαντικό αριθμό ρωμαϊκών και βυζαντινών γλυπτών στους τοίχους σαν οικοδομικά υλικά. Στην κωμόπολη λειτουργούσε ήδη Ελληνικό Σχολείο το 1876 και συστήθηκε, περίπου το 1880, Αλληλοδιδακτική Σχολή. Οι Πετρουσιώτες προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στους αγώνες του Ελληνισμού και αρκετοί έδωσαν τη ζωή τους στο Μακεδονικό Αγώνα. Μέσα στον οικισμό σώζεται εκκλησία του 1907, κτισμένη με την φροντίδα του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, αν και υπέστη αλλαγές με το πέρασμα του χρόνου.
Στη θέση «Αγία Τριάδα», στα βόρεια της κωμόπολης, δημιουργήθηκε ένας υπέροχος χώρος για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, το «Φαράγγι της Πετρούσας», ικανός να φιλοξενεί 4500 θεατές. Κτισμένος μέσα στο γεωλογικό όρυγμα με υλικά της περιοχής είναι απόλυτα δεμένος με το φυσικό περιβάλλον. Σε μικρή απόσταση από το θέατρο, στη θέση «Κουρί», υπάρχει οργανωμένος χώρος αναψυχής μέσα στο δασάκι από δενδρώδη πουρνάρια.
Η Πετρούσα είναι γνωστή για τον πλούτο των παραδόσεων που διατηρούνται με θέρμη από τους κατοίκους. Στις 7-8 Ιανουαρίου όλοι οι κάτοικοι, και ιδιαίτερα οι νέοι, συμμετέχουν στα τοπικά δρώμενα με την γιορτή της Μπάμπως, στη γιορτή του Αγίου Αθανασίου στις 2 Μαϊου, στη γιορτή του Προφήτη Ηλία με κοινή τράπεζα (κουρμπάνι) στο ξωκλήσι πάνω στο βουνό στις 20 Ιουλίου και στη γιορτή του Μετανάστη την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου ή την 1η Αυγούστου.
Χοροί Πετρούσας
- ΤΕΣΚΑ-ΒΑΡΥΣ
Η Τέσκα είναι ο βαρύς αντικριστός, από τους πιο αγαπητούς του τοπικού ρεπερτορίου με μουσικό μέτρο 2/4. Τα ζευγάρια του χορού σχηματίζονται από έναν άντρα και μία γυναίκα, αλλά μπορεί και από δύο γυναίκες ή δύο άνδρες. Τα χέρια των χορευτών κινούνται ελεύθερα ή τοποθετούνται στη μέση ή δένονται πίσω ή πιάνουν και τα χέρια μεταξύ τους (αριστερό με αριστερό ή δεξί με δεξί). Ο χορός χορεύεται σε όλες τις περιστάσεις με συνοδεία ορχήστρας ή ορχήστρας και τραγουδιού ή μόνο με τη συνοδεία τραγουδιού, κάτι που γινόταν παλαιότερα στα αλώνια, τα νυχτέρια και τους γάμους. - ΛΕΚΑ – ΕΛΑΦΡΥΣ
Χορεύεται στην Πετρούσα σε επτάσημο ρυθμό 7/8 (3+4) με γρήγορη ρυθμική αγωγή. Τα ζευγάρια του χορού σχηματίζονται από έναν άντρα και μία γυναίκα, αλλά μπορεί και από δύο γυναίκες ή δύο άνδρες. Τα χέρια των χορευτών κινούνται ελεύθερα ή τοποθετούνται στη μέση ή δένονται πίσω ή πιάνουν και τα χέρια μεταξύ τους (αριστερό με αριστερό ή δεξί με δεξί). Ο χορός χορεύεται σε όλες τις περιστάσεις με συνοδεία ορχήστρας ή ορχήστρας και τραγουδιού ή μόνο με τη συνοδεία τραγουδιού, κάτι που γινόταν παλαιότερα στα αλώνια, τα νυχτέρια και τους γάμους. - (Μ)ΠΑΪΤΟΥΣΚΑ
Το χορό αυτό το συναντάμε σε πολλά μέρη στη Θράκη και στη Μακεδονία σε διάφορες κινητικές και ρυθμικές μορφές (τρίσημη, πεντάσημη, επτάσημη). Στα χωριά του νομού Δράμας μπορούμε να την διακρίνουμε σε τρεις τύπους: όπως χορεύεται στο Μοναστηράκι με τρία κουτσά βήματα δεξιά και αριστερά και τρίσημο ρυθμό γνωστή και ως «Δράνοβσκα παϊτούσκα», όπως χορεύονταν πιο παλιά στον Ξηροπόταμο, δηλαδή με τρία κουτσά βήματα εμπρός και ένα πίσω, και όπως χορεύεται στους Πύργους και στην Πετρούσα σύμφωνα με την Θρακιώτικη τεχνική, αλλά πάλι σε τρίσημο ρυθμό. - ΚΟΡΗ ΕΛΕΝΗ
Από τις πιο αγαπημένες μελωδίες στην περιοχή όπου την ακούμε σε όλα τα ντόπια χωριά και με ελάχιστες αλλαγές στο χορευτικό μοτίβο. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, σε ανοιχτό κύκλο, στον οποίο παλαιότερα τοποθετούνταν μπροστά οι άνδρες και στη συνέχεια οι γυναίκες, κάτι που δεν τηρείται σήμερα, ενώ τα χέρια των χορευτών είναι πιασμένα από τις παλάμες τεντωμένα προς τα κάτω. - ΤΣΟΥΡΑΠΙΑ
Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, σε ανοιχτό κύκλο, στον οποίο παλαιότερα τοποθετούνταν μπροστά οι άνδρες και στη συνέχεια οι γυναίκες, κάτι που δεν τηρείται σήμερα. Σε όλη τη διάρκεια του χορού οι χορευτές – χορεύτριες έχουν μέτωπο στραμμένο στο κέντρο του κύκλου. - ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΞΑΚΟΥΣΤΗ
Στα χωριά του νομού Δράμας εντοπίζουμε ένα χορευτικό μοτίβο με το οποίο χορεύονται (με μικροπαραλλαγές) οι χοροί Ματζουράνα στο Μοναστηράκι και ο γνωστός Μακεδονία Ξακουστή στην Πετρούσα. Οι πηγές μέχρι σήμερα δεν διαφωτίζουν τη σχέση μεταξύ του κινητικού μοτίβου των παραπάνω χορών και της γνωστής ‘σχολικής’ μελωδίας και χορού ‘Μακεδονία’ στην Πετρούσα. Είναι γνωστό ότι ο χορός ‘Μακεδονία’ αποτελεί ένα τεχνητό χορογράφημα το οποίο διαδόθηκε στις τοπικές κοινωνίες του ευρύτερου μακεδονικού χορού μέσου της εκπαίδευσης (Γρηγορίου 1990). Στην Πετρούσα ίσως να πρόκειται για τοπικό χορό ο οποίος κάποια στιγμή χορεύτηκε με την μελωδία της ‘Μακεδονίας’. - ΧΑΣΑΠΙΑ – ΧΑΣΑΠΙΚΟΣ
Είναι χορός που συναντάται σε όλα τα ντόπια χωριά του νομού Δράμας με μικρές παραλλαγές στα γυρίσματα της μουσικής. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, σε ανοιχτό κύκλο, στον οποίο παλαιότερα τοποθετούνταν μπροστά οι άνδρες και στη συνέχεια οι γυναίκες, κάτι που σήμερα δεν τηρείται. Η λαβή των χεριών είναι από τους ώμους. - ΣΥΡΤΟΣ
Τις τελευταίες δεκαετίες στο χορευτικό και μουσικό ρεπερτόριο έχει ενταχθεί και ο συρτός χορός σε ρυθμό 7/8 και 2/4 στην Πετρούσα, αποτέλεσμα επαφών και ανταλλαγών με την μουσική παράδοση των διπλανών χωριών.
Προσοτσάνη
ΙΣΒΟΡΟΣ
ΑΝΤΙΠΕΡΑ
ΡΑΦΤΕ
ΧΑΤΖΗΣΤΕΡΓΙΟΣ
ΤΣΑΜΙΚΟΣ
ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΣΕ ΓΥΡΙΣΜΑ ΣΕ ΣΥΓΚΑΘΙΣΤΟ
Ενδυμασία Σαρακατσαναίων
