Τα βασικά μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται είναι η λύρα (κεμενές), η γκάιντα (γάιδα ή και ο γκάιντας) και για το ρυθμό ο νταχαρές (η νταϊρές). Σήμερα έχει επικρατήσει το σχήμα λύρας και νταχαρέ, ικανοποιητικός αριθμός είναι δύο λύρες και δύο νταχαρέδες. Ενώ παλαιότερα σε όλα τα χωριά υπήρχε γκαϊτατζής σήμερα η γκάιντα επιβιώνει στην Καλή Βρύση (δύο γκάιντες και δύο νταχαρέδες) και στο Βώλακα. Το μουσικό άκουσμα είναι ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο και μπορεί να χαρακτηρισθεί και εξαιρετικά λιτό.
Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι στην καλή βρύση οικείο είναι το άκουσμα του ζουρνά και του νταουλιού. Οι Καληβρυσιώτες καλούσαν τσέτες (κομπανίες) από την Ηράκλεια (Τζουμαγιά) Σερρών για τα γλέντια και τις «χαρές». Σήμερα συναντούμε τέτοιες τσέτες στα καφενεία κατά την περίοδο που τελείται το λαϊκό δρώμενο «Μπαμπούγερα». Το μουσικό ρεπερτόριο των «ζουρνάδων» περιλάμβανε κυρίως συρτούς σκοπούς γνωστούς και στην περιοχή του Παγγαίου. Τέλος, γνωστός είναι στους παλαιότερους και ο σκοπός «Πεχλιβάν χαβασί», ο οποίος συνόδευε το έθιμο της πάλης, όμως παιζόταν με τοπικά μουσικά όργανα, γκάιντα και νταχαρέ, και όχι με ζουρνάδες, όπως συνηθίζεται σε πολλά χωριά των Σερρών και της Θράκης. Είναι παρήγορο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια με μεγάλη προσπάθεια των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων και του μουσικού σχολείου Δράμας «παράγεται» μια νέα γενιά μουσικών, οι οποίοι μαθαίνουν τα μυστικά των τοπικών οργάνων δίπλα στους παλιούς λαϊκούς οργανοπαίχτες.
Η καλή Βρύση έχει αναδείξει σπουδαίους γκαϊτατζήδες και νταχαρετζήδες, ονομαστούς για το επιδέξιο παίξιμό τους. Σήμερα την τοπική μουσική παράδοση εκφράζουν τρεις κυρίως οργανοπαίχτες: ο Δημήτριος Κώττας και ο Δημήτριος Μπούτιος που «σφυρίζουν γκάιντα», και ο Άγγελος Μάρτζιος που «χτυπά νταχαρέ». Μια ιδιαίτερη παρουσία στον νταχαρέ ήταν ο Ιωάννης Τσακίρης, ο οποίος δυστυχώς απεβίωσε. Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι νεότεροι που χειρίζονται επιδέξια τον νταχαρέ και μπορούν να συνεχίσουν την παράδοση.
Στην Πετρούσα ο πιο ξακουστός λυράρης ήταν ο Αθανάσιος Κατσιούρας, ενώ συνεχίζουν την παράδοση ο Δημήτριος Ζεδαμάνης και ο Κωνσταντίνος Ουρούμης. Στον νταχαρέ οι Λέκκος Α., Τσιάνιος Γ., Τσιόκας Β., Ουρούμης Δ. και αρκετοί νεότεροι.
ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ……..
Πρέπει να επισημάνουμε ότι οι πολιτιστικοί σύλλογοι, ορισμένα μεμονωμένα πρόσωπα μέσα από τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και ‘ξένοι’ μελετητές (Γ. Αικατερινίδης, Λ. Δρανδάκης) βοήθησαν να γίνει γνωστός σε όλη την Ελλάδα ο μουσικοχορευτικός πλούτος της περιοχής. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση έπαιξε το Λύκειο Ελληνίδων Δράμας και το Λύκειο Ελληνίδων Αθηνών. Καθοριστική αποδείχθηκε η παρουσία της χαρισματικής εκλιπούσας Προέδρου του Λυκείου Ελληνίδων Δράμας κ. Σοφίας Ταφλανίδου – Χαρμούση, η οποία προσέφερε τα μέγιστα στον τομέα του τοπικού μουσικοχορετικού ρεπερτορίου και των τοπικών παραδοσιακών φορεσιών. Επίσης, η μελέτη και η παρουσίαση του μουσικοχορευτικού ρεπερτορίου του νομού Δράμας από το Λύκειο Ελληνίδων Αθηνών σε χώρους με ιδιαίτερη δυναμική, όπως το Ηρώδειο και το Μέγαρο Μουσικής, απεδείχθη ότι ήταν ιδιαίτερη θετική και οδήγησε σε ανάληψη νέων πρωτοβουλιών από τους πολιτιστικούς συλλόγους.
Ενδυμασία Σαρακατσαναίων
